Kompensimi Civil i Veprave Penale në Shqipëri

Kur shkaktohet dëm, lindin detyrime dhe përgjegjësi ligjore. Ky është një parim shumë i rëndësishëm i legjislacionit civil që shoqëron veprat penale. Kryerja e veprave penale shkel ligjin, por në të njëjtën kohë, cënon dhe dëmton drejtpërsëdrejti viktimat, të cilat kanë të drejtën e kompensimit civil. Kodi i Procedurës Penale në Shqipëri, në nenet 58-68, ka përcaktuar në mënyrë specifike mundësinë e paditësit civil të dëmtuar nga një vepër penale, për të marrë pjesë aktive në procesin penal, duke kërkuar kompensimin e dëmit civil të pësuar. Shfrytëzimi i mundësisë së dhënë nga këto dispozita është një alternativë e mirë për të parandaluar kriminalitetin, sepse në raste të caktuara, pagimi i dëmshpërblimeve civile mund të jetë më efektiv për viktimën, sesa dënimi penal i dhënë nga gjykata. Viktimat e veprës penale pësojnë humbje të ndryshme financiare të tilla si: faturat e spitaleve, humbja e kohës nga puna, çrregullimet mendore ose psikologjike, mallra të dëmtuara ose të vjedhura, shpenzimet e varrimit etj. Shkelësi është i detyruar të paguajë dëmin pronësor, biologjik dhe moral që i ka shkaktuar viktimës. Gjykata është autoriteti kompetent për të vendosur vlerën e kompensimit të dëmit. Studimet e fundit ndërkombëtare në fushën e analizimit të sjelljes së viktimës tregojnë se kompensimi civil i dëmit të shkaktuar nga veprat penale është më i kënaqshëm për viktimat krahasuar me dënimin e tij penal. Në disa raste kompensimi civil është e vetmja mënyrë për të vendosur një person përpara përgjegjësisë për veprat penale, veçanërisht në rastin e të miturve. Duke e pasur parasysh se i mituri nuk ka përgjegjësi penale dhe në Shqipëri kemi mungesa të institucioneve korrektuese për të miturit, e vetmja mënyrë për të ndëshkuar është përmes kompensimit civil të dëmeve. Qëllimi i këtij artikulli është të analizojë ndryshimet e fundit të Kodit të Procedurës Penale dhe praktikën gjyqësore shqiptare në lidhje me dëmshpërblimin civil gjatë procesit penal, si një mënyrë për të zvogëluar shpenzimet gjyqësore dhe procedurale. Duke pasur parasysh se shumica e padive civile për kompensimin e dëmeve të shkaktuara nga veprat penale bëhet në procese gjyqësore të ndara, artikulli synon të nxjerrë në pah arsyet kryesore të kësaj dukurie dhe sugjeron mënyra më efektive për kompensimin civil të veprave penale.